Natuurwetenschap behelst de systematische
ontmythologisering van het wereldbeeld, de gestage bevrijding uit de
collectieve mythen die de menselijke geest kluisteren. Inderdaad,
fysica is een probaat middel om vermeende boze geesten uit te drijven
door botweg hun geloofwaardigheid te nullificeren. Maar nu, op de
drempel van een nieuw millennium blijkt er een bug in dit
ambitieuze programma te zitten. Sterker nog, de rollen lijken
omgedraaid en de geest neemt revanche. Onder het mom `Tijdgeest' is
zij het die de fysica uitbant en nullificeert! l'Arroseur
arrosé. Zo stond onlangs op de voorpagina van de NRC geschreven dat
de jeugd (het cohort 15-16 jarigen: de toekomst van de natie) massaal
verstek laat gaan als het om het profiel `natuur & techniek'
gaat. Niemand wil nog met zo'n - uitgesproken niet-sexy -
profiel door het leven gaan. Zelfs wij zelf niet, zo bleek; immers,
nadat dit plan bedacht was en het de slimmeren onder ons onmiddelijk
duidelijk was dat dit de meest gruwelijke manier was om voortijdig een
fatale scheiding van geesten door te voeren en het talent op
jonge leeftijd volledig te brandmerken en de ivoren torens in te
jagen, liepen de Technische Universiteiten voorop om met nadruk te
melden dat `natuur & gezondheid' toch ook echt genoeg was om
een stevige technische studie met succes aan te pakken. Achterliggende
gedachte: als je een armpje kunt spalken kun je ook wel een brug
bouwen. De bètas aan de algemene universiteiten sloten zich hier op
de bekende laffe wijze bij aan. De `natuur & techniek' wereld voelde
de bui al hangen. En over natjes en droogjes piekerend ontstond een
idee: wat is er mooier dan zelf de potentiële nerds erin te luizen,
briljant! Waar een dubbele moraal al niet goed voor is. Kop in het
zand en doorhollen! Vroeger kon je met een gymnasium profiel ondanks je intelligentie altijd nog de indruk wekken dat je
vrij normaal was, maar met zo'n uithangbord aan je kop ben je finaal
de klos. Over knap tien jaar ontstaat er een nieuw klassiek
schooltype, het mathemasium, dat prat gaat op een schier
ongesproken taal waarin ooit prachtige dingen zijn beweerd. Ook dan is
de wiskunde is nog niet aan het eind van z'n latijn!
Image-building is noodzakelijk en we moeten daarbij uitgaan van de
uitspraken van de 15-16 jarigen, die trouwens weinig aan duidelijkheid
te wensen over laten. Zij ambiëren slechts `leiddinggevende functies
bij overheid en bedrijfsleven', en willen `snel en makkelijk geld
verdienen'. Eerlijkheid gedient te zeggen dat `het daar niet om gaat'
maar dat dat `mooi meegenomen' is. Nou dat vind ik eigenlijk ook. Als
alternatief voor het aloude `langzaam moeilijk geld verdienen' doet
dit idee fris aan. Zorgje: blijven er nog wel genoeg mensen over om
leiding aan te geven? Het credo van de jeugd is: zoveel mogelijk geld
voor zo min mogelijk inspanning. Een `dynamica' waarin `betrokkenheid'
en `energizing capacity' ons in staat stellen klassieke behoudswetten
te overstijgen. Inderdaad, de constructie van een `perpetuum mobile'
is een fluitje van een cent als je maar durft om negatieve wrijving
(anti-dragging) in rekening te brengen. Stel je voor: de vermeende
saaiheid van de cultuur blijkt het gevolg van een banale
tekenfout!
Eén oplossing ligt voor de hand, een ruig optieplan voor
aankomende studenten. Onder het motto: een ondernemende universiteit
is op zijn toekomst voorbereid, maken we de studenten aandeelhouders
van marktmechanische faculteiten in platte organisaties, dat werkt
wervend en focusserend. Prachtig, dan kunnen we ook het oude
democratische inspraakmodel weer van stal halen: waarbij de
faculteitsraad onder de naam aandeelhoudersvergadering zijn come-back
maakt. Meteen bij inschrijving een GSM, een Toshiba en een verzilverd
doosje met visitekaartjes cadeau, goud op snee en aan twee kanten
met statussymbolen bedrukt.
Prachtig, maar er is natuurlijk nog een veel betere manier, waarbij
het imago van de geplaagde beroepsgroep zelf eens radicaal aangepakt
wordt. Strategie: de voorbeeldfunctie van de leraren/universitaire
gelederen krijgt top-prioriteit. Actie: een ingrijpende facelift van
het gebeuren. Uitwerking: Men laat zich in een nonchalant gesneden pak
van Hugo Boss, in een donkergroene Jaguar voorrijden
bij de college zaal, waar men vervolgens, op een halve pas gevolgd een
flamboyante scriptboy die de diktaten draagt, zijn entree
maakt, terwijl een charmante floormanager, strak in het
mantelpak gestoken, de demonstratie proeven klaarzet! De klant is
koning, toch! De phyzzicss performance wordt besloten met de
wekelijkse fyzzbussquizz, een paar onschuldige vragen van het
type: `` Wie van de drie: F = ma, mb
of mc en E = mc,
mc2 of
mc3? Juist ja, u gaf het
goede antwoord - slim, slim - u kunt kiezen tussen een
was-droger-combinatie of een weekendje Parijs - voor twee personen
natuurlijk...
Wij zullen die tijdgeest es even mores leren met onze gladgeschoren
moraal; Get ready for sexy quantum-jumps, Be discrete, do
it on a lattice, of Shake it Siss, boost your entropy,
of Mega-trip blackhole: explore your inner horizons and never
return, dan piept die tijdgeest wel even anders. Terug in de fles
jij: geniet, en drink je te pletter. Ik zeg het maar zo: VY$IX:
een beetje vreemd maar wel lekker!
Toen ik vanmorgen wakker werd, schoot mij ongewild het begin van
Kafka's prachtige verhaal `Die Verwandlung' te binnen:
Als Gregor Samsa eines Morgens aus unruhigen Träumen erwachte,
fand er sich in seinem Bett zu einem ungeheueren Ungeziefer
verwandelt.
.......
``Wass ist mit mir geschehen?'' dachte er. Es war kein Traum.
De hele dag liep ik rond met het onbehaaglijke gevoel dat die Gregor
Samsa via-via familie van me is.
|