Basis Unix

Directory structuur
Veranderen van huidige directory
Downloaden via de webbrowser
Printen
Werken met bestanden en directories
Uitloggen

Directory structuur

Het is nuttig eerst iets te weten van het beheer van bestanden en directories onder Linux en Unix. Elk bestand (file) staat in een directory. Een directory is ook een (speciaal) bestand waarin informatie staat over de bestanden die in die directory staan. In een directory kunnen opnieuw directories staan, zodat een zogenaamde boomstructuur ontstaat, met de top aangeduid als root directory en aangegeven met een schuine streep /

Voorbeeld van een boomstructuur:

Belangrijke directories zijn:

/tmp: In deze directory kun je tijdelijk bestanden neerzetten, als je bijvoorbeeld te weinig ruimte hebt in je home directory. Let op: de inhoud van /tmp wordt dagelijks verwijderd, dus plaats er niet iets van permanent belang in.
/home: Hierin bevinden zich de home directories van alle gebruikers van het computersysteem. Je eigen home directory kun je in commando's ook verkort aangeven met ~ .
Andere home directories kun je aangeven met ~username .
public_html: In deze subdirectory van je home directory staan de bestanden die samen je eigen home page op het Web vormen

Verder zijn er nog twee speciale aanduidingen mogelijk, namelijk
. voor de huidige directory en
.. voor de directory één niveau hoger in de boom, die de huidige directory bevat.

Een naam van een directory of bestand kun je op twee manieren aangeven:

absoluut, d.w.z. de volledige padnaam vanuit de root directory, bijvoorbeeld /home/bedaux/public_html
relatief t.o.v. de directory waar je nu bent (de zgn. working directory). Als je in de home directory (/home/bedaux) zit, dan kun je eerdergenoemde directory met volledige padnaam /home/bedaux/public_html ook aangeven met public_html.

Veranderen van huidige directory

De huidige lokatie kun je opvragen met het commando pwd (print working directory). Je verandert van directory m.b.v. het commando cd directorynaam, waarbij de directory naam zowel absoluut als relatief aangegeven kan worden. De commandonaam cd staat voor change directory.

Voorbeeld:
Stel ik ben Jasper Bedaux en mijn username is bedaux, dus mijn home directory is /home/bedaux of ~bedaux. Ik kan tenallentijde naar mijn home directory op een van de volgende manieren:

cd /home/bedaux
cd ~bedaux
cd ~ (Let op: ~ staat in een commando altijd voor de naam van je eigen home directory)
cd (Dus: cd zonder argument zorgt dat je altijd naar je home directory gaat)

Om er zeker van te zijn dat ik in mijn home directory ben kan ik intoetsen pwd en het systeem geeft de naam van de directory waar ik werkelijk ben.
Stel dat ik mij inderdaad in mijn home directory bevindt en dat ik daar een subdirectory public_html heb. Ik kan dan in deze subdirectory komen via het commando cd public_html
Als ik daarna weer terug wil naar mijn home directory kan dat ook met het commando cd .. (ga een directory hoger).

Opdracht:

Open een terminal-venster en controleer daarin dat je huidige directory gelijk is aan je home directory.

Ga op twee verschillende manieren naar de directory die één niveau hoger in de boomstructuur staat en controleer steeds dat deze gelijk is /home

Ga vanuit je home directory op twee verschillende manieren naar de home directory weis van de gelijknamige studievereniging.

Stel je bevind je in de home directory weis van de gelijknamige studievereniging. Geef vijf manieren om vanuit de root directory in één commando in je home directory terug te keren.

Downloaden via de webbrowser

We gaan nu eerst een bestand downloaden waarin de meest gebruikte commando's staan. Hieronder vind je een link naar het bestand. Door er op te klikken wordt het bestand in een nieuwe venster geopend.

lijst met nuttige commando's

Opdracht:
Download dit bestand. Dit kan in Netscape door in het menu File de optie Save As... te kiezen. Je kan nu aangeven hoe en waar je het bestand wilt bewaren. Verander nog niets aan de locatie (dit is standaard je home directory). Je kan nu kiezen of je het bestand wilt bewaren als

Web page,, d.w.z. in de originele vorm, in dit geval HTML

Text, d.w.z. in tekstformaat

Bewaar het bestand in alle twee de vormen door herhaald Save As... uit te voeren.

Printen

We gaan nu het bestand op papier afdrukken. Voor het afdrukken zijn drie commando's van belang:

lpr voor het printen
lpq om te bekijken hoeveel printopdrachten er nog wachten
lprm om eventueel een printopdracht te verwijderen (als je iets verkeerds hebt gedaan of als je geen tijd meer hebt om erop te wachten)

Bij printopdrachten moet de naam van de printer worden opgegeven omdat er meerdere printers zijn. In het gebouw Euclides (waar je nu waarschijnlijk zit) heet de printer sl1-1. In de Diamantslijperij (natuurkundegebouw) heet de printer sl2. Het opgeven van de printernaam gaat met de optie -P. In het gebouw waar je nu zit moet je dus gebruiken lpr -Psl1-1 bestand voor gebruik van de printer sl1, waarin bestand het af te drukken bestand is.

Opdracht:

Druk de lijst van commando's af naar een filei (dit creert een PostScript bestand met een naam die eindigt op .ps).

Stuur deze file naar de printer sl1-1 m.b.v. van lpr.

Bekijk met lpq hoeveel mensen er in de wachtrij staan (vergeet niet de printernaam op te geven) en ga na of je er zelf ook bij staat.

Verwijder je printopdracht met lprm. Hiervoor is de zogenaamde job-id van je printopdracht nodig. Dit nummer kun je zien met lpq. Het commando lpq is ook nuttig om te kijken of je bestand al is uitgeprint, zodat je het op kunt halen.

Als de printopdracht verwijderd is, geef de printopdracht dan opnieuw en haal de papieren bij de printer op als het afdrukken klaar is.

Werken met bestanden en directories

We oefenen het werken met bestanden en directories. Denk daarbij aan taken als het maken en verwijderen van bestanden en directories, het kopiëeren, verplaatsen en verwijderen van bestanden en directories, enzovoort.

Opdracht:
Gebruik je lijst van commando's (geprint of via beeldscherm) voor de volgende opdrachten:

maak een directory genaamd LinuxIntro

kopieer hiernaar het tekstbestand (met naam eindigend op .txt) met shell-commando's

verander de naam van het bestand naar iets wat je logisch vindt

ga in de LinuxIntro directory zitten

verplaats het HTML-bestand met shell commando's vanuit je home directory naar de LinuxIntro directory (waar je nu inzit)

verwijder het teksbestand uit je home directory

bekijk de inhoud van de huidige directory

bekijk de inhoud van het tekstbestand met commando's met more

bekijk ook het HTML-bestand en het PostScript-bestand

ga naar een home directory van iemand anders (bijvoorbeeld je buurvrouw/buurman) en kijk wat voor bestanden/directories deze persoon heeft

ga terug naar je eigen directory en verwijder de LinuxIntro directory

Uitloggen

Als laatste in een computersessie moet je altijd uitloggen. Als je dit niet doet, kan iedereen al jouw bestanden verwijderen, je e-mail-adres misbruiken en meer van dergelijke ongein. Veel gebruiksomgevingen bewaren de toestand van het scherm en de openstaande programma's bij het verlaten, zodat deze situatie bij inloggen zoveel mogelijk opnieuw opgeroepen kan worden. Vaak wil je dit niet en doe je er verstandig aan vooraleer uit te loggen het scherm op te ruimen en openstaande programma's netjes af te sluiten.

Opdracht:
Ruim het scherm op en log uit. Dit kan door met de rechtermuisknop ergens in de achtergrond te klikken en dan de onderste optie Log out... te kiezen. Er wordt nog om een bevestiging gevraagd. Kies OK en wacht tot het inlogscherm weer te zien is.